AYASOFYA ve ATATÜRK

 

Danıştay, Ayasofya ve Atatürk

Yazar, Tarihçi: Sinan Meydan              

sozcu.com.tr,   12/07/2020

“Türklerin İstanbul'dan atılması” ve “Ayasofya'nın yeniden kilise yapılması” gibi emperyalist planları Atatürk bozdu. Atatürk'ün önderliğinde kazanılan Kurtuluş Savaşı ve sonrasında imzalanan Lozan Antlaşması sayesinde İstanbul, Boğazlar ve Ayasofya kurtarıldı…

AYASOFYA'YA ÇAN TAKACAKLARDI

İstanbul, 13 Kasım 1918'de fiilen, 16 Mart 1920'de de resmen işgal edildi. İşgal kuvvetleri, İstanbul'daki bütün devlet dairlerine el koydular, İstanbul'un yönetimini fiilen ele geçirdiler. İstanbul, 5 yıl işgal altında kaldı.

İstanbul işgal edildikten sonra Yunanistan, Fener Rum Patrikhanesi ile birlikte Ayasofya'yı camiden kiliseye dönüştürmek için çalışmalara başladı.

Yunan Kralı Konstantin, Venizelos gibi yayılmacı siyasilerle birlikte “Büyük Yunanistan”ı kurmak için “Megola İdea” düşüncesini hayata geçirmeyi düşünüyordu. İstanbul'daki Rum Patrikhanesi de “Megola İdea” için çalışıyordu. Bu düşüncenin en önemli sembolü ise Ayasofya'ydı.

İşgal İstanbul'unda Ayasofya'yı yeniden kiliseye dönüştürmek isteyen işgalciler, bazı fotoğrafçılarda minaresiz ve üzerinde haç olan Ayasofya resmi önünde fotoğraf çektirmişlerdi. Kurtuluş Savaşı bu hayalleri bitirdi.

Türkleri İstanbul'dan atma planı 

İşgal yıllarında Yunanistan ve Patrikhane, Ayasofya'nın kiliseye çevrilmesini ve Türklerin İstanbul'dan atılmasını istiyordu. Ancak bunu isteyen sadece Yunanlar ve Patrikhane değildi, İngilizler de aynı düşüncedeydi.

İşte “Türklerin İstanbul'dan atılması” ve “Ayasofya'nın yeniden kilise yapılması” gibi emperyalist planları Atatürk bozdu. 

Atatürk'ün önderliğinde kazanılan Kurtuluş Savaşı ve sonrasında imzalanan Lozan Antlaşması sayesinde İstanbul, Boğazlar ve dolayısıyla Ayasofya kurtarıldı. 

Eğer Atatürk, Sakarya'yı veya Büyük Taarruz'u kaybetmiş olsaydı, Sevr Antlaşması'nın İstanbul ve Boğazlar planı uygulanacak, böylece İstanbul Türklerin elinden alınarak Boğazlar Komisyonu'nca yönetilen ayrı bir devlet haline getirilecekti. İstanbul'un kaybedilmesi ile Ayasofya da kaybedilmiş olacaktı. 

Bu durumda bırakın Ayasofya'yı, Sultanahmet ve Fatih camileri bile kilise olabilirdi.

Ayasofya Lozan'la kurtarıldı. 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması'na ek tahliye protokollerine göre işgal kuvvetleri, Lozan Antlaşması onaylandıktan sonra 6 hafta içinde İstanbul ve Boğazları boşaltacaklardı. Öyle de oldu; 2 Ekim 1923'te İngilizler İstanbul'u boşalttılar, 6 Ekim 1923'te Mustafa Kemal'in askerleri İstanbul'a girdi. Böylece hem İstanbul yeniden vatan yapıldı hem de Ayasofya'nın tapusu işgalcilerden geri alındı. Böylece Ayasofya'nın egemenliği tartışması sona erdi; Atatürk Ayasofya'yı yeniden Türk egemenliğine sokmuş oldu.

Ayasofya Müzesi açıldıktan 5 gün sonra, 6 Şubat 1935'te Atatürk Ayasofya Müzesi'ni ziyaret etmişti. Fotoğrafta Atatürk, Ayasofya'yı incelerken görülüyor.

Geniş bilgi;

"Danıştay, Ayasofya ve Atatürk"

https://www.google.com/amp/s/www.sozcu.com.tr/2020/yazarlar/sinan-meydan/danistay-ayasofya-ve-ataturk-5926955/amp/